ՊԱՐՈՒՅՐ ՍԵՎԱԿ

Մարդը Ափի Մեջ

ԻԲՐԵՎ ՍԿԻԶԲ

Իբրև սկիզբ ընդամենը ես այս կասեմ.

Աշխարհում կա ջահելությո՛ւն,
Կա կյա՛նք,
Կա սե՛ր,
Կան տղաներ և աղջիկնե՜ր,
Կա շե՛կ, կա սև՛:

Եվ մի աղջիկ`
Սև աչքերով, սև մազերով,
Ինձ գերել է, խելքից հանել իր նազերով:

Գալիս է նա և շատ հաճախ
Ձեռքըս բռնում, ափըս բացում,
Սև աչքերը մերթ՝ կկոցում,
____Մերթ` լայն բացում,
____Մերթ փակում է,-
Սկըսվում է... գուշակո՜ւմը:

-«Ապո՛ւ-ապո՛ւ, կապո՛ւ-կապո՛ւ...
Եկ մի տեսնենք՝ ի՞նչ կա ափում...»:

-«Աթո՛ւ-աթո՛ւ, հա՜ թուհ-հա՜ թուհ...
Տեսնենք` տղան ի՞նչ է ասում...»:

-«Անա՜մ-փերո՛ւ, չանա՜մ փերո՛ւ... »:

Եվ մի օր էլ չեմ համբերում.
-Գիտե՛մ, գիտե՜մ,
Գուշակ է՛լ ես, կախարդ է՛լ ես.
Չէ՞ որ դու ինձ ոտով-գլխով կախարդել ես:
Բայց իմ ափը ի՞նչ է տալիս:
Ինքըդ գիտես , որ մի ափը
Մինչև անգամ ծա՛փ չի տալիս:
Ախար ի՞նչ կա այդ ափի մեջ:
Կուզե՞ս 
____դառնամ 
________մարդ՝ ափի մեջ...

Մարդկանց առաջ և քո առաջ 
Ահավասիկ ինքս եմ բացում
Ինչ որ ունեմ - ինչ որ չունեմ 
Իմ հոգո՛ւ մեջ.
Մարդկանց առաջ և քո առաջ 
Ահավասիկ ինքս եմ բացվում,
Ինչպես մանուկն օրորոցում`
Երբ շոգում է                                                                    ...30.V.1957թ. Մոսկվա

ԽՈՍՏՈՎԱՆՈՒՄ ԵՄ

Ես հոգնել եմ մանրաքանդակ պաղ խոսքերից: 
Լավ է լինել հմուտ դարբին, քան ոսկերիչ                        ...05.V.1957թ. Մոսկվա

ՀԱՆԳՍՏԱՆՈՒՄ ԵՄ

Ուզում եմ այսօր մի պահ մոռանալ 
Հոգսը, խորհուրդը, գործը աշխարհի. 

Ուզում եմ այսօր մի պահ հեռանալ 
Խոր սահանքներից այս ահեղ դարի: 

Ուզում եմ այսօր լինել եսասեր. 
Քեզ քնքուշ, շոյիչ, պարզ խոսքեր ասել, 

Խոսել գարունի՛ց, պատանությունի՛ց, 
Քո աղջըկական սատանությունի՛ց՝ 

Քո սուտ վանումից ու խուսափումից 
Եվ, մի պահ հետո, քո ճիշտ հպումից: 

Եվ կահավորել այն տունը գուցե, 
Որ Քաղսովետից չենք էլ ստացել: 

Եվ չհավանել այն վարագույրդ, 
Որ չի նվիրել դեռ մորաքույրդ: 

Տեսնել այն շորըդ, որ դեռ չես կարել, 
Հուզվել այն երգից, որ դեռ չեն գրել: 

Խոսել գեղեցիկ ու թանկ բաներից՝ 
Ծաղկի՛ց, պարտեզի՛ց, երեխաների՛ց, 

Նրանց սպասող լավ մանկությունից, 
Ապահով կյանքից, երջանկությունից: 

Եվ լինել անհոգ, և անդարդ լինել, 
Պարզապես սիրո՜ղ - ապրո՜ղ մարդ լինել, 

Քեզնով գոհանալ, քեզնով հիանալ, 
Քեզնով լիանալ 
Ու քեզ միանալ                                                                           ...26.IV.1957թ. Մոսկվա

ԻՆՔՍ ԻՆՁ ՀԵՐՔՈՒՄ ԵՄ

Նույն հարցն եմ հաճախ ինքըս ինձ տալիս. 
-Ի՜նչ ես աշխարհի ցավերը լալիս, 
Աշխարհի դարդը հո՞ քեզ չեն տվել: 
Եվ ի՞նչդ է պակաս կամ ի՞նչդ է ավել. 
Ամենքի նման մի մարդ ես, հոգի՛ս, 
Ամենքի պես էլ աշխարհով գնա... 

Իսկապե՛ս. 
________կարգին հագուստ կա հագիս, 
Թե վաստակածըս գրպանըս մնար՝ 
Անտեղի տեղը չհալվեր-կորչեր, 
Ինձ կարող էին և հարուստ կոչել: 
Ես դուր եմ գալիս սրան ու նրան, 
Ինձ շատերն անգամ սիրում են կարգին: 
Շուտով կստանամ և բնակարան, 
Եվըս երկու մանչ՝ կազատվեմ հարկից, 
Եվըս երկու գիրք՝ անուն եմ հարգի,- 
Ումի՞ց եմ պակաս, ումի՞ց եմ ավել, 
Ի՜նչ եմ աշխարհի ցավերը լալիս, 
Աշխարհի դարդը հո՞ ինձ չեն տվել,- 

Այս հարցն եմ հաճախ ինքըս ինձ տալիս, 
Ինքըս ինձ վիճում, առնում ու տալիս, 
Սակայն իմ հախից ինքս էլ չեմ գալիս: 
Ինչպե՞ս աշխարհի ցավը մոռանամ, 
Աշխարհի վատը, լավը մոռանամ. 
Ես հո չեմ նստել աշխարհի վզին, 
Որ չմտածեմ աշխարհքի մասին: 
Ի՞նչ է, աշխարհը իմ բո՞ւռն եմ առել, 
Որ ճմըռթելով գրպանս խրեմ... 
Ինչպե՞ս չհոգամ աշխարհի մասին, 
Եթե նա իմն է, ի՛մն է, իմպեսի՜ն, 
Թե նրա վատը նաև իմ վատն է, 
Նրա հավատը և իմ հավատն է: 
Նա իմն է եղել և իմն է մնում. 
Նա էր մոր նման ինձ երեկ սնում, 
Նա է ինձ տվել քնքշանք ու գորով, 
Նա է ներշնչել ինձ ուժ ու կորով, 
Նա է ինձ ազնիվ - անազնիվ դարձնում... 
Եվ հիմա ինչպե՞ս, ես ձեզ եմ հարցնում, 
Աշխարհի մասին ինչպե՞ս մոռանամ, 
Աշխարհի հոգսից ինչպե՞ս հեռանամ: 
Մայրը միշտ մայր է, որդիքն են տարբեր. 
Մեկը կարող է լինել անտարբեր, 
Մյուսի սրտից արյուն է կաթում, 
Երբ նա մոր դեմքին ցավ է նկատում                                                  ...22.IV.1957թ. Մոսկվա

ԾՆՎԵԼ ԵՄ

Ես ծնվել եմ նրա համար, 
Որ մոր սրտում կարոտ դառնամ 
Եվ սպասվող որդու նման 
Հեռուներից վերադառնամ. 

Ես ծնվել եմ նրա համար, 
Որ ցավածին մխիթարեմ. 
Ջահելների հարսանիքին 
Ձեռքիս գինի` զվարթ պարեմ. 

Նորածընի բերնով ճչամ 
Ու մոր բերնով ասեմ «նանիկ».
Տուն երազող զույգի համար 
Դառնամ սիրո համեստ տանիք. 

Եթե շուրջըս խավար լինի՝ 
Մարդկանց համար փայլատակեմ, 
Հասակով մեկ փռվեմ գետին` 
Վհատության ճամփան փակեմ                                             ...05.V.1957թ. Մոսկվա

ՄԵՌՆԵԼ

Եթե մեռնե՜լ... 
________Թո՛ղ որ մեռնեմ 
________________հուր-կայծակից՝ 
Միանգամի՛ց, 
________մի վայրկյանո՛ւմ, 
________________հանկարծակի՛, 
Այնքա՜ն արդար, 
________խղճիս ձայնին մի՛շտ ունկընդիր, 
Որ՝ համաձայն բիբլիական հին լեգենդին՝ 
Հանգիստ անցնեմ և ասեղի նեղլիկ ծակից... 

Եթե մեռնե՜լ... 
________Թող սպանվե՛մ, 
________________թող կործանվե՛մ 
Այնպես ապրած և բան արած, 
Որ նորածին մանուկների տեսքով նորից 
________վերածնվեմ՝ 
Իմ անունո՛վ կնքեն նրանց... 
Եթե գամվել՝ 
________փարոսի՜ պես, 
Արնաքամվել՝ 
________հերոսի՜ պես, 
Ու քրքրվել՝ 
________դրոշի՜ պես... 

Եթե մեռնե՜լ... 
Բայց առայժմ ապրե՛լ է պետք:                                           ...26.V.1957թ. Մոսկվա

ԱՊՐԵԼ

">________Ապրե՜լ, ապրե՜լ, այնպե՛ս ապրել, 
Որ սուրբ հողըդ երբեք չզգա քո ավելորդ ծանրությունը: 
________Ապրե՜լ, ապրե՜լ, այնպե՛ս ապրել, 
Որ դու ինքդ էլ երբեք չզգաս քո սեփական մանրությունը: 
________Ու թե հանկարծ անպետքություն քեզ համարես, 
________թե ինքըդ քեզ արհամարհես 
____________ու համառես, 
____________քեզ հետ վիճի՛, 
____________քեզ չզիջի՛, 
________համբերատար քեզ հետ խոսի՜, 
________հակառակո՛ւմ քեզ համոզի 
________ինքը... հզոր Հանրությունը... 

________Ապրե՜լ, ապրե՜լ, այնպե՛ս ապրել, 
________Որ ուրիշի խինդով խնդաս, 
________Որ ուրիշի ցնծությունով 
________Ինքդ էլ ցնծաս, ինքդ էլ թնդաս: 

________Լինես, մնաս ամենքի հետ, 
________Նրանց կամքին հպատակվես, 
________«Ես»-դ խառնես մեծ «մենք»-ի հետ, 
________Նրանց ցավով լուռ տապակվես: 

________Տրվես նրանց լույսի նման 
________Եվ չխաբես՝ հույսի նման: 
________Արշալույսի նման բացվես 
____________նրա՛նց համար, 
________Վերջալույսի նման բոցվես 
____________նրա՛նց համար: 
________Թե լաց լինես՝ նրանց համար, 
________Թե բաց լինես՝ նրանց համար: 
________Եվ հա՜ց լինես նրանց համար՝ 
____________հոգևոր հա՛ց, 
________Քեզ նրանցով կյանքում զինես 
________Եվ նրանցով կյանքում լինես 
____________ոգևորվա՜ծ: 
________Եվ նրանցով կյանքում լինես 
____________թույլ կամ ուժեղ, 
________Եվ նրանցով կյանքում լինես 
____________բույլ կամ մժեղ, 
________Թշվառ՝ ինչպես անապաստան, 
________Հարուստ՝ ինչպես լայն տափաստան... 

________Ապրե՜լ, ապրե՜լ, ապրել այնպե՛ս, 
________Որ նրանց հետ մթնես-ամպես 
________Եվ նրանց հետ շանթարձակվես. 
________Մեկտեղ հանկարծ ընդարձակվես, 
________Մեկտեղ դառնաս գունդուկծիկ. 
________Մեկտե՜ղ բացվես, մեկտե՜ղ փակվես՝ 
________Ինչպես նամակ և կամ բացիկ... 

________Ապրե՜լ, ապրե՜լ, ապրել մեկտե՛ղ, 
________Կյանքդ խառնել նրանց կյանքին, 
________Տառապանքդ՝ տառապանքին, 
________Ջանքդ՝ ջանքին, 
________Ցանքդ՝ ցանքին, 
________Եվ ենթարկվել նրանց կամքին, 
________Նրանց կամքն էլ քեզ ենթարկել,- 
________Դառնալ և՛ շանթ, և՛ շանթարգել                                 ...27.V.1957թ. Մոսկվա